Een vergeten genocide

Sotsji is altijd al een speeltje in de handen van Moskou geweest. De contemporaine geschiedenis van Sotsji begint in 1864, als het leger van de tsaar de lange veroveringsoorlog in de Kaukasus afsluit en ter hoogte van de nu Olympische skigebieden in Krasnaya Polyana het laatste georganiseerde Kaukasische leger verslaat. Dan zijn al vele duizenden Kaukasiërs, van Dagestan tot Sotsji Rusland en Turkije , de zee overgestoken naar het tegenwoordige Turkije, toen nog het Ottomaanse Rijk. Soms was de oversteek zelf georganiseerd, als vlucht, maar even vaak werd het gefaciliteerd door het Russische leger, dat hiermee delen van de Kaukasus klaarmaakte voor Russische kolonisatie. Nog steeds wordt elk jaar op 21 mei de vlucht, verbanning en volkerenmoord herdacht in Turkije en in de rest van de wereld waar de diaspora uit de Kaukasus woont. De nazaten van vluchtelingen uit de Kaukasus zijn tot op de dag van vandaag eregardes van het leger in Turkije, Israël, Jordanië en Syrië.

Het bestuur van de Abchazische vereniging. Kayserie, Turkey, 2010. Handgeschilderde houten kogels, deel van het traditionele Abchazische kostuum. Kayseri, Turkije, 2010.

Tot in de meest afgelegen streken van Turkije vind je Kaukasische verenigingen waar met man en macht gepoogd wordt de tradities uit het moederland in stand te houden. In Krasnaja Poljana Krasnaja Poljana Sotsji regio , in een bocht van de weg richting de skigebieden, herinnert een klein monumentje aan de overwinning van de Russen aldaar. De Zwarte Zeekust was in die tijd deels onbegaanbaar, waar steile uitlopers van de Kaukasus tot aan de kust reikten, dicht begroeid met oerbos. Andere delen – zoals bij Sotsji, bestonden vooral uit kustmoerassen, waar de malariamug welig tierde. Her en der werden forten langs de kust gebouwd, die afwisselend in handen van de Ottomanen en Russen kwamen. Maar na 1864 begonnen de Russen met het grote ontginnen van hun nieuw verworven kolonie. De minerale baden van de Kaukasus zoals bij Matsesta werden bebouwd en geciviliseerd. Park Riviera – nu een bekend pretpark in Sotsji – was het eerste hotel annex sanatorium in de latere stad. De sanatoria staan in een rijke Russische traditie. Geïnspireerd door de Duitse kuuroorden als Baden Baden waar beroemde Russische schrijvers als Toergenjev, Tolstoj, Tsjechov zich met de Europese elite onderhielden, bouwde ook het tsaristische Rusland kuuroorden. Op de Krim, in Zuid-Rusland en dus aan de pas veroverde kuststroken van de Zwarte Zee, rond Sotsji en zuidwaarts richting Georgië, verrezen de villa’s en rustoorden van de oude elite.

Paleizen voor het proletariaat

Toen de Oktoberrevolutie in 1917 Rusland overrompelde stelde Sotsji nog betrekkelijk weinig voor. Het was net de status van buitenveste tegen de Kaukasiërs en Turken ontgroeid. De moerassen lagen amper droog. Maar al in de eerste jaren van zijn regime vaardigde Lenin een decreet uit waarin hij wenste dat de gehele kuststrook rond Sotsji, inclusief het helende zwavelwater van Matsesta, voor het Russische proletariaat ontsloten zou worden. Paleizen voor het proletariaat was de titel die hij de kuuroorden meegaf, en wie in het moderne Sotsji rondkijkt zal ze hier en daar nog ontdekken. Alle ministeries, vele legeronderdelen, vakbonden en fabrieken begonnen met de bouw van vakantie- en heelverblijven voor hun arbeiders en werknemers. Het kleine, jonge Sotsji werd groots. In honderden liedjes werden de palmbomen, de bloemen en de zee bezongen.

Een reis naar Sotsji was misschien het mooiste wat een Sovjetmens in die tijd kon overkomen.

Een reis naar Sotsji als beloning voor de verrichte arbeid of ter heling van blessures of ziekten was misschien het mooiste dat een Sovjetmens in die tijd kon overkomen. Sanatoria werden gebouwd in alle soorten en maten: van het hypermodernistische Rode Legersanatorium tot de neo-classicistische suikertaarten als Metallurg (voor de metaalarbeiders), Ordzhonikidze (voor de mijnwerkers) en Rossija (voor de partijelite).

Tweede Wereldoorlogveteraan Viktor Boerjanov werd na de oorlog actief voor de afdeling transport bij de gemeente Sotsji. Nu is hij gepensioneerd, en woont in een flat vol veteranen of anderszins geprivilegieerden. Vol smaak herinnert hij zich hoe hij de bekendheden door Sotsji reed en aan hun speciale wensen moest voldoen. “Die kosmonauten,” grapt hij, “zouden zogenaamd niet drinken? Niemand heb ik zoveel cognac zien drinken als Joeri Gagarin. We konden het niet aanslepen!” In zijn huis gedecoreerd met opgezette dieren en posters met blote vrouwen vertelt hij anekdote na anekdote. “ik heb de mooiste actrice van die tijd begeleid. Ze wilde naar een zo rustig mogelijk strandje om topless te kunnen zwemmen. Ik moest mijn vrouw wel meenemen. Die wist zeker dat haar tieten nep waren.” Hij ontkurkt een flesje wodka en zegt plechtig zijn toast: “Op het moederland, op Stalin.” Tweede Wereldoorlogveteraan Viktor Boerjanov werd na de oorlog actief voor de afdeling transport bij de gemeente Sotsji. Nu is hij gepensioneerd, en woont in een flat vol veteranen of anderszins geprivilegieerden. Vol smaak herinnert hij zich hoe hij de bekendheden door Sotsji reed en aan hun speciale wensen moest voldoen. “Die kosmonauten,” grapt hij, “zouden zogenaamd niet drinken? Niemand heb ik zoveel cognac zien drinken als Joeri Gagarin. We konden het niet aanslepen!” In zijn huis gedecoreerd met opgezette dieren en posters met blote vrouwen vertelt hij anekdote na anekdote. “ik heb de mooiste actrice van die tijd begeleid. Ze wilde naar een zo rustig mogelijk strandje om topless te kunnen zwemmen. Ik moest mijn vrouw wel meenemen. Die wist zeker dat haar tieten nep waren.” Hij ontkurkt een flesje wodka en zegt plechtig zijn toast: “Op het moederland, op Stalin.” Sanatorium Ordzjonikidze

Sotsji werd ook het toevluchtsoord voor Sovjetleiders, voor de alom geprezen kosmonauten, acteurs, actrices en andere jetset van de Sovjet Unie. Van Stalin is bekend dat hij hier geregeld vele maanden doorbracht, met zijn dochter aan zijn zijde, en getrouwen als veiligheidsdienst-chef Beria altijd dichtbij. Vanuit hier besliste hij over dood en leven tijdens de grote terreur en de hongersnoden in Oekraïne. Zijn datsja – buitenhuis – in Sotsji is nog steeds te bewonderen, in stemmig camouflagegroen geschilderd zodat het vanuit de lucht niet gezien kon worden. In het kleine museum zit een wassen Stalin achter zijn bureau en kijkt de bezoekers vanachter zijn borstelige snor sympathiek aan. De vergaderzalen en slaapkamers zijn nog te huur als hotel en conferentiecentrum. Over de langzittende leider Brezjnev wordt vaak verzucht dat hij nooit zo lang aan de macht had kunnen blijven als hij zich niet jaarlijks vele weken in Matsesta’s medicinale zwavelbaden liet onderdompelen. Brezjnevs kleine kuurdatsja staat nog pal naast het grote, pompeuze Matsestagebouw.

Maar met de val van de Sovjet-Unie in 1991 zette ook het verval van de sanatoria in. De paleizen voor het proletariaat zijn in de nieuwe kapitalistische tijd niet meer rendabel. Met man en macht wordt geprobeerd de sanatoria in de oorspronkelijke staat te bewaren. Nog steeds zitten de sanatoria het hele jaar door volgeboekt - voor bijzonder lage prijzen. In de zomer komen de arbeiders, in de andere seizoenen de gepensioneerden en zieken. Maar er is geen beginnen aan. De vaak slecht gebouwde gebouwen zijn veel te groot om te kunnen worden onderhouden van het schamele geld dat de gasten meebrengen. De meeste Russen met iets meer geld gaan naar privéhotels of vliegen door naar Turkije, Egypte en verder. En terwijl de gasten het zichtbare verval betreuren, betreuren de managers dat hun paleizen nog geen vijf-sterren locaties zijn. Maar wie weet, het Internationaal Olympisch Comité is ook om deze faciliteiten en deze kuurgeschiedenis naar Sotsji gelokt, en in het Olympische bidbook, waarin de beloften van de kandidaatstad worden opgesomd, worden veel sanatoria genoemd als slaapplekken voor gasten en sporters – na een flinke opknapbeurt.

Driemaal daags een gehaktbal met room

De treinreis vanuit een plek als Moermansk, of ver weg in Siberië duurt vele dagen.

Vanuit heel Rusland komen in de vroege lente, zomer en herfst honderdduizenden naar Sotsji, om een periode in een sanatorium te slijten. Vaak is dat nog geregeld via hun gemeenten, fabrieken, werkgevers of vakbond, maar steeds worden de tripjes ook zelf geboekt. De treinreis vanuit een plek als Moermansk, of ver weg in Siberië duurt vele dagen. Maar als ze eenmaal voorbij de bergen komen en voor het eerst de Zwarte Zee zien, waar met enig geluk een dolfijn uit het water springt, de kleine kiezelstrandjes met de grote, witte hotels, palmbomen en theeplantages – dan is het het allemaal waard geweest. Oververhit en volbeladen staan ze op de kleine stationnetjes die de trein aandoet. Lazarevskoye, Loo, Dagomys Kuststrook Sotsji Sotsji regio ... De meesten stappen uit in Sotsji, in een prachtig, licht en transparant station in Stalins empire stijl. Daar staan bussen en marsjroetka’s, de kleine private busjes, klaar om de gasten verder te brengen. Aan de langste weg van Sotsji – Kurortnaya Prospekt, de kuuroordweg staan de meest voorname sanatoria en hotels. Daarvan is Sanatorium Metallurg een van de mooiste. In 2009 besloten we ons te wagen aan embedded journalistiek en verbleven twee weken op een kuuroordschema van Sanatorium Metallurg. Vanaf de weg lopen statige trappen omhoog naar het paleis in de verte. Door het park zijn met gekleurde pijlen paden aangelegd, die elk een ander doel dienen. Er is een conditiepad, een maagziektenpad, een hartversterkend pad. Verscholen in het park ligt een zwembad, uitbundig gedecoreerd met sociaal-realistische taferelen, waar elke dag enkele duizenden liters gefilterd zeewater in wordt gepompt. In het gebouw begint een kleine speurtocht naar de juiste papieren. We lopen heen en weer van kantoortje naar kantoortje, en eindigen enkele uren later met een stapel aan bonnen, boekjes, folders en excursiemappen. Normaal wordt dit al vantevoren geregeld, excuseert de dame bij de receptie zich.

Rob's behandelingsboekje voor Sanatorium Metallurg. Sotsji 2009

Aantekeningen in behandelingsboekje. Sotsji, 2009.

In Sotsji moet de all-inclusive vakantie zijn uitgevonden.

In Sotsji moet de all-inclusive vakantie zijn uitgevonden. Met de vouchers – poetjovka’s – hebben we een pakket in handen waarin maaltijden, filmvoorstellingen, behandelingen en overnachtingen zijn opgenomen. Volgens het verplegend personeel is een kuur in het sanatorium pas zinvol na minstens twee weken rusttijd. Het tempo in het sanatorium is laag. Traag lopen alle gasten, patiënten wellicht, van dokterskamer naar kruidentheecafe, van zwavelwaterbron naar behandelkamer. Wij veinzen rug- en hartklachten, en antwoorden op alle opties die ons worden aangeboden ‘ja’. Wij willen massages, borrelbaden, elektrogeladen kleibehandelingen, kruidenthee en ja, we willen zeker de informatie avond ‘Honing en kruiden uit de Kaukasus’ meemaken. Met afsluitende disco in de bovenzaal. Alles lijkt gericht te zijn op gezondheid en conditie, de wandelingen door het park en de ochtendgymnastiek incluis. Maar net als in de meeste ziekenhuizen; het drie dagelijkse buffet werkt daar ietwat tegenin. Er staat rijstepap klaar, vette pap, aardappels in alle soorten en maten, pasta, gehaktballen en in het vet drijvende visjes. De saladebar oogt gezond, maar onderschat niet de Rus met zijn voorliefde voor smetana, een soort zure room. De room wordt overdadig door de sla gemengd, tot er een smetana-slabal overblijft. Medewerkers lopen af en aan met de bakken smetana. Toe worden taartjes geserveerd, en zoete koekjes met kleverige jampasta in het midden.

Bandieten uit Moskou

Viktor Aleksejvitsj op het privéstrand van sanatorium Metallurg. Sochi, 2009.

Op het kleine privéstrandje, waarvoor we een steile trap omlaag moeten naar de kust waar onze poetjovka’s worden gecontroleerd, ontmoeten we Viktor Aleksejvitsj. Als gepensioneerde scheepsbouwer uit Moermansk maakt hij graag gebruik van de gesponsorde mogelijkheid te ontspannen in Sotsji. Al jarenlang. ‘Vroeger was Sotsji veel mooier,’ zegt hij. ‘Tegenwoordig komen bandieten uit Moskou hier om wolkenkrabbers en appartementen te bouwen en kopen, terwijl het zo’n kleine liefelijke stad was.’ Hij wijst om zich heen, naar de torenhoge appartementencomplexen en hotels in aanbouw. ‘Nu kun je vanaf het strand het sanatorium niet meer zien liggen. Maar ach, het is altijd nog beter dan in Moermansk.’

Siraj Sartakati “Vind je het hier niet verschrikkelijk saai?”

‘Vind je het hier niet verschrikkelijk saai?’ zegt Siraj Sartakati (28), de marketingmanager van het sanatorium. ‘Al die oude mensen, ouderwetse behandelingen. En kijk naar dit mooie gebouw. Hier moeten toch clubs, bars en terrassen komen?’ Maar we verblijven al ruim een week in Sanatorium Metallurg en vermaken ons prima tussen de gepensioneerden en kreupelen van Rusland. Dagelijks worden we gemasseerd en badderen twintig minuten in een radon-geladen bad. Prima. ‘s Avonds wordt er karaoke en disco georganiseerd. Dan gaat het los, als in een uitgelaten bejaardensoos. De gasten dansen als bezetenen. Het is een vermakelijk tafereel.

Een klein Versailles

Siraj Sartakati “Alles moet luxe worden uitgevoerd.” ‘Alles moet luxe worden uitgevoerd,’ zegt Siraj, ‘gemaakt met echte Europese materialen. De sfeer moet wel hetzelfde blijven, maar de kwaliteit moet echt omhoog.’ Hij klopt op de kozijnen, muren en bronzen deurknoppen. De eigenaar, de Unie van Vakbonden, heeft hem aangesteld om flink de bezem door de instelling te halen. ‘Het moet allemaal klaar zijn voor 2014, als hier de Olympische Winterspelen plaatsvinden. Dan zijn we een viersterren-hotel, en geen sanatorium meer.’ Siraj heeft goud in handen. Metallurg is een klein Versailles waar je door de uitgestrekte tuinen, over eindeloze trappen langs fonteinen en vijvers de heuvel kan afdalen naar het privéstrand. De kantine is een koninklijke balzaal. Gezien de gasten is het nog steeds het paleis voor het proletariaat zoals het ooit bedoeld is. Maar niet lang meer, als het aan Siraj ligt.

Sanatorium

Nu de nieuwe managers proberen de gebouwen en parken te redden en nieuwe toeristenbronnen aan te boren, kunnen gepensioneerden als Viktor binnenkort wel eens achter het net vissen. Als het aan mensen als Siraj ligt, komt hier in de toekomst de nieuwe middenklasse en elite van Rusland hun vakantie vieren. Zonder afbreuk te willen doen aan het oude imago overigens. Daarvoor staat het merk Sotsji nog als een huis. Sanatorium USSR doet al een moedige poging, en heeft de vier letters uit haar naam opnieuw vertaald naar Vriendelijk, Servicegericht en Honderd procent Ontspannend. Siraj Sartakati “Voor 2014 hebben wij deze stad onherkenbaar veranderd.” Maar de meeste Russen met geld – laat staan buitenlanders – verkiezen liever de goedkope en exotische bestemmingen als Turkije & Egypte boven hun eigen Zwarte Zeekust. ‘Die Sovjetmentaliteit die hier nog heerst,’ zegt Siraj Sartakati, ‘die schrikt de mensen af. Die lompheid. Als het personeel zich niet kan aanpassen zal het allemaal ontslagen worden. Maar voor 2014 hebben wij deze stad onherkenbaar veranderd.’

Beukende muziek

Gasten dansen in zomercafé Proletarsky aan de boulevard. Sotsji, 2011.

Het toeristische Naast de ordentelijke gezinnetjes lopen de dronkelappen met grote flessen bier. Sotsji is minder pais en vree dan op de gronden van Sanatorium Metallurg. In de badplaatsen overheerst de geur van zonnebrandolie, zweet, drank en gebraden vlees. Op de stranden prijzen zwetende verkopers hun manden met bramen, popcorn en mais aan. Naast de ordentelijke gezinnetjes lopen de dronkelappen met grote flessen bier. Door de smalle straatjes achter het strand en de boulevards kringelen rookwolken geurend naar sjaslik omhoog. Op de boulevards lonken wulpse meisjes de bezoekers naar de attracties. Darten op ballonnen, schieten, het eelt van je voeten laten afbijten door speciale visjes, parachutezeilen, bananenboten, op de foto met wilde negers, al naar gelang.

“Een bos witte rozen, liefde zit in elk bloemblad”. Als in een pretpark wordt de mierzoete muziek op de pakweg miljoen toeristen aan de lange kuststrook rond Sotsji afgevuurd. Het is onontkoombaar: als er geen zanger zijn kunsten vertoont dan beukt de muziek wel uit grote boxen, als er geen grote boxen staan knallen er wel enkele televisies uit hun voegen. Overal klinken dezelfde liedjes. Van de keren dat hier ‘Biz Tebja’, ‘Zonder Jou’ wordt gespeeld, zou je aantekeningenboekjes vol kunnen turven.

Chansons en Sotsji horen bij elkaar als stamppot en worst.

Chansons en Sotsji horen bij elkaar als stamppot en worst. Wie hier op vakantie wil uitrusten kan beter in de winter komen, want in de zomer is Sotsji de hoofdstad van de Russische chanson. Chansons zijn het Russische levenslied, maar de vergelijking met de Franse chansons gaat maar deels op. De liederen hebben hun oorsprong in de eeuwenoude Russische traditie van werkkampen en gevangenissen. Het zijn tragische teksten, over verloren liefdes, over het leven op de taiga en het verlangen naar huis. Meestal wordt er nog een flinke discodreun en soms een vleugje techno aan toegevoegd. Het moderne Russische chanson wordt tegenwoordig ook wel popsa genoemd, waarmee de disco, house en popmuziekinvloeden een eigen plek hebben gekregen in het genre. Niet zelden worden de chansons van nu en weleer geremixt tot housemuziek waarop jong en oud kan meedansen en meezingen.

Geen bejaarde laat zich hier van de dansvloer verbannen.

Jong en oud. Want geen bejaarde laat zich hier van de dansvloer verbannen. De jurk wordt iets opgetrokken, de borsten vastgesnoerd en davay, daar gaan ze. Oudere mannen dansen alsof ze net op een nest rode mieren hebben gezeten. Kleine kindjes worden op de schouders gehesen of vinden een kleine partner om in de armen te sluiten. Na elk lied schuifelen de dansers gewoontegetrouw terug naar hun tafel, maar ze keren vaak halverwege al weer om, als in het nieuwe nummer de beat weerklinkt.

Stolovaja’s zijn goedkope kantine’s of gaarkeukens, waar tegen bodemprijzen warme lunches en avondeten wordt aangeboden. Dagomys, Sotsji regio, 2011.

Zang en drankgelag

De boulevards van de regio Sotsji zijn tientallen kilometers lang en lopen van het stadje Adler in het zuiden tot Dzhubga in het noorden. De kuststrook bestaat uit lange stukken kiezelstrand, beton en soms wat gras. De boulevards in de verschillende badplaatsen zijn haast identiek: volgebouwd met dezelfde houten souvenirstalletjes en een flinke rij restaurants, die vrijwel allemaal hetzelfde eten bereiden. En dezelfde muziek produceren. Het moeten er duizenden zijn; de zangers en zangeressen die elke avond het diner en drankgelag opluisteren. Ze zijn van alle leeftijden. Hoe ouder en serieuzer, hoe groter de kans dat ze klassiek geschoold zijn. Opgeleid op het conservatorium in Rostov of Krasnodar, soms zelfs in Moskou of St. Petersburg. Voor 2000 roebel per avond vertonen ze graag hun zangtalenten. Sommigen het hele jaar door, anderen reizen voor een paar weken van restaurant naar restaurant, als zomerbaan. Sommige zangers werken solo, anderen in duo’s. Terwijl de een zichzelf begeleidt op de synthesizer, kiest de ander voor echte instrumenten. En waar de een zijn hart en ziel in de muziek legt, lijkt de ander met zijn gedachten elders.

Elk zich zelf respecterend restaurant heeft een zanger.

Elk zichzelf respecterend restaurant heeft een zanger. Restaurants die de krappe ruimte in de stad met elkaar moeten delen – zoals in de gewilde locatie Park Riviera in centraal Sotsji - hebben speciale zangcabine’s van geribbeld glas gebouwd om het geluid naar het eigen restaurant te geleiden. Rug-aan-rug met de cabine van het buurrestaurant. Het helpt weinig. In restaurant Romashka is het een kakofonie van verschillende liederen. Maar veel gasten blijken dat juist wel te waarderen en kiezen precies de plek waar het geluid samenkomt. Twee chansons voor de prijs van een. Waarom ook niet. Dodelijk vermoeid zitten de gasten rond de tafels. De muziek maakt elke conversatie onmogelijk. En zo erg lijken de bezoekers dat niet te vinden. Na een lange, zinderende dag op het strand, in de pretparkjes, wandeltuinen en winkels lijken de meesten het heerlijk te vinden zich even te verliezen in de dramatische teksten van chanson en popsa. ‘Mijn ziel kan niet slapen zonder jou,’ klinkt het bijna opgewekt uit de boxen. Tevreden wiegen de hoofden heen en weer. ‘Ik ben geslagen en vertrapt en schrijf je voor de laatste keer...’, en aan tafel wordt getoast.

Gebouwd in 1978, hotel Zhemchuzhina (Parel) is een gigantisch hotel, een wereld in zichzelf. Het hotel heeft 956 kamer, 8 restaurants, 2 nachtclubs, winkels en een gigantisch zoutwaterzwembad.Gebouwd in 1978, hotel Zhemchuzhina (Parel) is een gigantisch hotel, een wereld in zichzelf. Het hotel heeft 956 kamer, 8 restaurants, 2 nachtclubs, winkels en een gigantisch zoutwaterzwembad.Gebouwd in 1978, hotel Zhemchuzhina (Parel) is een gigantisch hotel, een wereld in zichzelf. Het hotel heeft 956 kamer, 8 restaurants, 2 nachtclubs, winkels en een gigantisch zoutwaterzwembad.Gebouwd in 1978, hotel Zhemchuzhina (Parel) is een gigantisch hotel, een wereld in zichzelf. Het hotel heeft 956 kamer, 8 restaurants, 2 nachtclubs, winkels en een gigantisch zoutwaterzwembad.Gebouwd in 1978, hotel Zhemchuzhina (Parel) is een gigantisch hotel, een wereld in zichzelf. Het hotel heeft 956 kamer, 8 restaurants, 2 nachtclubs, winkels en een gigantisch zoutwaterzwembad.Gebouwd in 1978, hotel Zhemchuzhina (Parel) is een gigantisch hotel, een wereld in zichzelf. Het hotel heeft 956 kamer, 8 restaurants, 2 nachtclubs, winkels en een gigantisch zoutwaterzwembad.Gebouwd in 1978, hotel Zhemchuzhina (Parel) is een gigantisch hotel, een wereld in zichzelf. Het hotel heeft 956 kamer, 8 restaurants, 2 nachtclubs, winkels en een gigantisch zoutwaterzwembad. Gebouwd in 1978, hotel Zhemchuzhina (Parel) is een gigantisch hotel, een wereld in zichzelf. Het hotel heeft 956 kamer, 8 restaurants, 2 nachtclubs, winkels en een gigantisch zoutwaterzwembad.

Het gigantische hotel Zhemchuzhina (Parel), gebouwd in 1978, is een wereld in zichzelf. Het hotel heeft 956 kamer, 8 restaurants, 2 nachtclubs, winkels en een gigantisch zoutwaterzwembad. De obers in het ‘American Diner’ restaurant kunnen nog vertellen hoe de buitenlanders in de jaren tachtig in Zhemchuzhina werden gehuisvest, en zich thuis mochten voelen in hun restaurant, waar met harde dollars werd betaald. Elke verdieping heeft een eigen receptioniste, die toeziet op het correct gebruik van de kamers en de gasten die er komen. Ze neemt je was mee naar huis om een extra zakcentje te verdienen. Natalya was onze favoriet. Niet alleen vanwege haar niet-te-missen verschijning, maar ook omdat zij op geheel eigen wijze haar verdieping tot onze tweede huiskamer maakte, met warme woorden bij binnenkomst en moederlijke raad bij vertrek. Gedurende de afgelopen jaren werd Hotel Zhemchuzhina steeds weer iets duurder. Verdieping na verdieping werd opgeknapt naar moderne, Europese standaard. Langzaam verdwenen profijtelijke onbegrijpelijkheden zoals dat de prijs voor een kamer inclusief ontbijt anderhalf keer zoveel kost als dezelfde kamer inclusief een ontbijt dat je dagelijks apart afrekent.

Yulia “Er zijn alleen niet veel goede nachtclubs, maar goed, wij uit Moskou zijn verwend.”

Yulia en Vasha. Adler, Sotsji regio, 2011.

Het Florida van Rusland

Op een betonnen helling met kiezelgrind en verroeste pieren die het water insteken zit Vasya, uit Moskou. Als cameraman heeft hij net een opdracht gedaan in het zuidelijkere gelegen Abchazië Abchazië . In Adler, net over de grens in Rusland, viert hij nog even vakantie. Zijn oudere vriendin Yulia is met hem meegekomen. Ze heeft twee zilveren sterren op haar tepels geplakt; topless zonnen is in Rusland not done. ‘Kijk om je heen,’ wijst Vasya op de steenwoestijn. ‘Het is hier fantastisch.’ De golven beuken op het strand, als ze zich terugtrekken maken ze een sprookjesachtig geluid door de kiezels die ze met zich meeslepen. Het overstemt bijna de popsa en housemuziek uit diverse telefoons en soundblasters. ‘Er zijn alleen niet veel goede nachtclubs, maar goed, wij uit Moskou zijn verwend.’ Yulia ‘s enige voorbehoud zijn ‘al die Kaukasiërs’ die hier wonen. ‘Wij komen uit Moskou, hier is de cultuur toch echt anders. Er zijn meer moslims.’

Ons gesprek wordt onderbroken door een langsdenderende trein. Vervolgens interrumpeert de buurvrouw ons. Ekaterina, stelt ze zichzelf voor. ‘Sotsji is het Florida van Rusland,’ zegt ze. ‘Maar dan goedkoper. Ekaterina “Sotsji is het Florida van Rusland, maar dan goedkoper.” Ekaterina op het kiezelstrand bij Kurortny Gorodok. Adler, Sotsji regio, 2009. Mijn dochter leeft in Kansas en samen hebben we een flatje gekocht in Sotsji, zodat ik mijn pensioen hier kan genieten. Ik vind het hier hemels. Het is subtropisch terwijl je elk moment ook kunt gaan wandelen in de koele bergen.’ Veel toeristen komen uit afgelegen oorden als Moermansk, Rostov aan de Don, Nizjni Tagil of Novosibirsk. Jelena komt uit Novy Oerengoy. Dagenlang ligt ze doodstil op het strand. Af en toe draait ze haar armen een kwartslag, om zoveel mogelijk zon gelijkmatig over haar lichaam te verdelen. ‘Bij ons in het dorp is het drie weken per jaar zomer, tot ver in mei ligt er sneeuw en ijs. En als het dan eindelijk zomer is, worden de muggen wakker. Dan zijn we drie weken lang bezig om om ons heen te slaan en te krabben.’ Voor haar is Sotsji het paradijs. In de woonwijken achter de boulevards, ver van de onophoudelijke stroom toeristen, vind je de bewoners van Sotsji. Bzdykh, noemen zij de toeristen misprijzend, een woord dat geen Rus buiten Sotsji kent. Maar wat het betekent snapt iedereen die wel eens een badplaats heeft bezocht. Het zijn de dikke lijven die bier en sterke drank uitzweten, de ontblote lichamen op sandalen, luidruchtige eters, omringd door gebral en luide muziek. De inwoners van Sotsji zullen het ermee moeten doen. Rijkere Russen verschuilen zich in de duurdere hotels van Sotsji of verkiezen Italië, Turkije of Thailand. De Olympische Spelen in Sotsji brengen misschien die kwaliteitsimpuls die de bzdykhs doet uitwijken. Waarschijnlijker is het dat hierdoor de stad nog duurder, chaotischer en nog meer volgebouwd wordt. Dan wordt het zelfs voor de) bzdykhs lastig hier goedkoop op vakantie te gaan en naar hun favoriete chanson of popsahit te komen luisteren.

Een zomerhoofdstad wordt omgebouwd om tenminste twee weken lang de mondiale winterhoofdstad te zijn.

Het kiezelstrand van Adler, Sotsji regio, 2011.

Een leeg, moerassig weiland

En die Olympische Spelen? Eigenlijk interesseert het maar weinigen. De toeristen hopen dat Sotsji niet teveel verandert, of veel duurder wordt. De inwoners hopen op financiële buitenkansjes door de Spelen, maar willen vooral een zomerstad blijven. De zomerhoofdstad van Rusland – waar Poetin gerust zijn baantjes mag komen zwemmen. Want zo gaat het al goed genoeg met Sotsji.

propagandafilm Sochi 2014 Plek waar Olympische stadions worden gebouwd. Adler, Sotsji regio, 2009.

Op een groot leeg, moerassig weiland aan de kust Coastal Cluster Sotsji regio , vlak tegen de grens met het kleine buurlandje Abchazië worden in 2009 blauwe schuttingen opgetrokken. De oude staatsboerderij Sovchoz Rossija – Rusland – wordt klaargemaakt om de meest compacte, moderne Winterspelen ooit te huisvesten. Alle ijsstadions, het Olympisch dorp, vele hotels het vliegveld en de treinstations komen op zo’n vijf minuten loopafstand van elkaar te liggen. Hoog in de bergen wordt even compact gebouwd. Schaatsen onder palmbomen, met uitzicht op dolfijnen. Een zomerhoofdstad wordt omgebouwd om tenminste twee weken lang de mondiale winterhoofdstad te zijn. Onder een autoritair regime met olie- en gasgeld in handen is alles mogelijk. Maar geleidelijk, vanaf 2009, duiken er proteststemmen op die hopen invloed op de Spelen te kunnen uitoefenen.

Hoofdstuk 5 gaat over de grote verbouwing van Sotsji tot winterhoofdstad. Lees meer over Sochi in Sochi Singers en Sanatorium op ISSUU. Sochi Singers is ook te koop in onze webshop.

Sochi Singers Sanatorium

Share De zomerhoofdstad